Medeni Hukuk Ders Notu 1: Medeni Hukuka Giriş 1. Hukuk Nedir: Hukuk toplum düzenini sağ lamaya yöneliktir. Arkasında devletin yaptırım gücü vardır. Hukuk toplum düzenini sağ layan ve uyulması yaptırıma bağ lanmış kuralların tümüdür. 2. Değ iş ik Hukuk Kavramları: 2.1 Yürürlükteki Hukuk (Pozitif Hukuk, Müebbet Hukuk): Bir ülkede uygulanan hukuktur. Yürürlükte kalkmış hukuka Tarihi Hukuk denir. 2.2 Mevzu Hukuk (Mevzuat Hukuku) : Yürürlükteki hukukun yazılı olan bölümüdür. Yazısız bölümüne töre hukuku denir. 2.3 Doğ a Hukuku (Tabi Hukuk): Olması gereken hukuktur. Belli bir dönemde belli bir milletin ihtiyacını en iyi gören hukuktur. 3. Medeni Hukuk: Özel hukukun temeli sayılan ve düzenlediğ i iliş kiler bakımından en kapsamlı olan Özel Hukuk dalıdır. 4.Hukuk Kurallarının Nitelikleri: (Her Hukuk Kuralının 4 özelliğ i vardır.) 1. Hukuk kuralları iki taraflıdır. Yani hukuk en azından 2 kiş iyi kapsar. Hukuk kuralları 2 kiş iyi karş ı karş ıya getirir. 2. Hukuk kuralları geneldir. Bir hukuk kuralı varsa bu herkesi ilgilendirir. 1 kiş i ile ilgili hukuk kuralı yoktur. İ stisnai birkaç durum vardır. Aş ık Veysel'e maaş bağ lanmış tır. Atatürk mareş al ilan edilmiş tir. 3. Hukuk kuralları soyuttur. Önceden bilinmeyen ilerde olabilecek olaylara uygulanır. Yani önce kural konulur. Sonradan anlaş mazlık çıkarsa uygulanır. soyut olmasının sebebi ileride kim tarafından kullanılacağ ının bilinememesindendir. 4. Hukuk kuralları yaptırıma bağ lıdır. Yaptırım devletin uyguladığ ı zorlayıcı güçtür. 5.Hukukun Bölüm ve Dalları 5.1 Kamu Hukuku: Taraflardan biri egemendir. Devletin iliş kilerinde görülür. 5.1.1Anayasa Hukuku: Anayasal bir uyuş mazlık olduğ unda geçerli olan hukuk dalıdır. Yasaların anayasaya uygun olmaması durumunda geçerlidir. Anayasa mahkemesi duruma el koyar. 5.1.2Ceza Hukuku: Devletin vatandaş ları ile olan sorunlarını inceler. Sadece suç iş lendiğ inde vardır. 5.1.3Ceza Usul Hukuku: Ceza yargılaması sırasında uygulanacak olan kuralları inceler. Kiş inin öz alına alınması ile baş lar. 5.1.4Devletler Genel Hukuku: 2 devletin arasındaki iliş kiyi inceler. 5.2Özel Hukuk: Taraflar eş it ş artlarda ise aralarında altlık üstlük iliş kisi yoksa biri diğ erine emredemiyorsa özel hukuk geçerlidir. Alım satım sözleş mesi : Devlet ihale usulü ile iş yapıyorsa satıcı ile aynı ş artlardadır. 5.2.1Medeni hukuk. 5.2.1.1 Kiş iler Hukuku: Kiş ilik haklarını ele alır. Kiş inin yerleş im yeri akrabalık iliş kilerine bakar. 5.2.1.2 Aile Hukuku: Evlenme boş anma evlat edinme gibi konulara bakar. 5.2.1.3 Eş ya Hukuku: Kiş inin eş ya üzerindeki egemenlik ve tasarruflarının çeş itlerinin ve bunların kapsam ve sonuçlarını inceler. 5.2.1.4 Borçlar Hukuku: Alacak verecek iş lerine bakar. 5.2.1.5 Miras Hukuku: Ölümden sonra ailenin mal varlığ ının nasıl paylaş tırılacağ ını belirler. 5.3 Karma Hukuk: Hem devlet üstündür. Hem de eş it ş artlılık vardır. 5.3.1 İş Hukuku: İş ve iş çileri düzenler. İŞ ve iş çiler aynı ş artlardadır. Ayrıca bunların devletle lan durumlarını inceler. Devlet üstündür. 5.3.2 İ flas Hukuku: Tam olarak karma hukuka girmez. Devletin yoğ un biçimde gücünü kullanması söz konusudur. 6.Hukuk kuralları ile görgü kuralları arasındaki farklar: • Görgü kuralları her toplumda oluş muş ve uyulması istenen kurallardır. • Görgü kurallarının yaptırımı yoktur. Ama hukuk kurallarının yaptırım gücü vardır. • Görgü kuralları yazısızdır. Hukuk kuralları yazılıdır. • Görgü kuralları kiş inin kendisi ile ilgilidir. 7.Hukuk kuralları ile ahlak kuralları arasındaki iliş kiler: • Ahlak kiş inin yazılı olmayan görevleridir. Ahlakta baş kasına karş ı olan ödev ve görevlerimiz esastır. • Hukuk kurallarının temelinde genellikle ahlaki düş ünce yatar. • Ahlak kuralları yazılı değ ildir. Yaptırımı yoktur. • Ahlak kuralları genellikle manevi değ erlerle ilgilidir. Hukuk kuralları arsa, para gibi manevi olmayan baş ka değ erlerle de ilgilenir. 8. Hukuk kuralları ile din kuralları arasındaki farklar: • Bazı ülkelerde din kuralları hukuk kuralı olmuş tur. (Libya, Suudi Arabistan) • Laik ülkeler için; dinin kaynağ ı Allah'tır. Hukuk kurallarının kaynağ ı organ, makam ya da toplumun kendisidir. • Düzenlenen iliş kiler bakımından da farklılık vardır. Din kuralları tanrı ile kul arasındaki iliş kileri düzenlerken hukuk kuralları kiş ileri inceler. • Belediye bir kiş iliktir (tüzel kiş ilik). Din kuralları tüzel kiş ilikleri incelemez. • Din kurallarımıza göre cehenneme gideriz, hukuk kurallarında somut olarak yaptırımı görürüz. Yani yaptırımda da fark vardır. • Din kuralları değ iş tirilemez. 9.MEDENİ HUKUK'UN KAYNAKLARI Yürürlük kaynağ ı olarak hepsinin üstünde anayasa vardır 9.1 YARATICI KAYNAK: Hukuku yapan, koyan organdır. 9.2YÜRÜRLÜK KAYNAĞ I:Kuralın neyin kuralı olduğ unu anlatmak için kullanılır. • TBMM=MECLİ S=PARLEMANTO=YASAMA ORGANI • YASA (KANUN) KHK (KANUN HÜKMÜNDE KARARNAME ) BAKANLAR KURULU TARAFINDAN ÇIKARTILIR. HÜKÜMETİ N KHK ALABİ LMESİ İ Çİ N TBMM DEN İ Zİ N İ STEMESİ GEREKMEKTEDİ R. BU YÜSDEN KHK EGEMENLİ K KAYITSIZ Ş ARTSIZ Mİ LLETİ NDİ R İ FADESİ NE TERS DÜŞ MEZ. TEMEL HAK VE ÖZGÜRLÜKLER, Sİ YASİ KONULARDA KHK ÇIKARTILAMAZ. • BAKANLAR KURULU=KABİ NE =HÜKÜMET • TÜZÜK • KAMU KURUMLARI(ÜNİ VERSİ TELER. BELEDİ YELER) BELLİ ÖLÇÜLERDE KURAL KOYABİ Lİ RLER. HER KAMU KURUMU KURAL KOYAMAZ. TÜZEL KİŞİ LİĞİ OLANLAR KURAL KOYABİ Lİ R. • YÖNETMELİ K • HALK • TÖRE • YÜKSEK MAHKEMELER • İ ÇTİ HATLAR Bu tablo TBMM 'si yasa çıkartır, kamu kurumları tüzük çıkartır ş eklinde her satırdaki veriler karş ılaş tırılarak öğ renilmelidir. Tepedekiler altta gelenlerden daha. Yani yasalar anayasaya aykırı olamaz. Aykırı olursa anayasa mahkemesi el koyar. Bu sıralama hukukun yürürlük kaynakları arasındaki üstünlük diziliş i denir. (Hierarchie) 9.3 Hukukun Bilgi Kaynağ ı: Hukuku nereden öğ renebiliriz. • Resmi Gazeteler: Yasa tüzük ve yönetmelikler resmi gazete ile yayımlanır. • Kitaplara. Sistematik Eser: Belli bir alanda yazılmış olabilir. Monagrafik Eser:Belli bir konuda yazılmış kitaplardır. Tefsir, serh, ya da yorum adı verilir. Belli bir yasayı madde madde sırayla inceleyen kitaptır. Makaleler: Makale dergi ya da gazete yazısı demektir. • Mahkeme Kararları: Yüksek mahkeme düzenli olarak yayınlanmaktadır. 10. MEDENİ HUKUKU KURALLARININ UYGULANMASI 10.1 YER BAKIMINDAN UYGULAMA: Bildiğ imiz medeni hukuk kuralı doğ ru olayda uygulanıyor mu? 10.2 KURALLARIN Nİ TELİĞİ BAKMINDAN UYGULAMA: ( Niteliğ i bakımından hukuk kuralları) 10.2.1 Emredici Kurallar:Mutlaka uyulması gereken kurallardır. Tarla satış ının mutlaka tapuda yapılması gibi. 10.2.2 Yedek Hukuk Kuralları: 2. sırada uygulama alanı olan hukuk kurallarıdır. BU kuralların tersine bir antlaş ma yapılabilir. Yasadaki kuralın tersine bir antlaş ma yapılabilir. 10.2.2.1Tamamlayıcı Yedek Hukuk Kuralı: Bir antlaş ma yoksa boş luğ u doldurur. Satılan bir malın taş ıma parasını kim verir. Tersine bir antlaş ma yoksa alıcı verir. 10.2.2.2Yorumlayıcı Yedek Hukuk Kuralı: Tarafların yaptığ ı bir sözleş meyi yorumlar. Örneğ in bu para bu ay sonunda ödenecek. Aybaş ı ayın 1'i ay sonu 31'i dir. Yorumlayıcı yedek hukuk kuralıdır. 10.3HUKUK KURALLARININ ZAMAN BAKIMINDAN UYGULANMASI: Kuralın uygulanabilmesi için yürürlükte olması gerekmektedir. Genelde yasaların sonlarına uygulanmaya baş lanacağ ı zaman belirtilir. Medeni hukukla ilgili bir yasada kanunun hangi tarihte yürürlüğ e gireceğ i belli değ ilse yayınlandığ ı günden 45 gün sonra yürürlüğ e girer. Bir yasa belli bir konuyu düzenliyorsa özel. Birçok konuyu düzenliyorsa genel yasa denir. Dernekler Kanunu = özel yasa Bir konuyla ilgili 2 genel yasa varsa son çıkan genel yasa birinciyi yürürlükten kaldırır. Özel bir yasa varsa ve sonra yeni bir özel yasa çıkartılırsa 2.si 1. yi yürürlükten kaldırır. Genel yasa varken özel yasa çıkartılırsa2 yasa da yürürlükte olur. 2si birlikte kullanılır. Öncelikle özel yasa kullanılır. Kural özel yasada yoksa genel yasaya bakılır. Özel yasa varken genel yasa çıkartılırsa sonraki genel yasa önceki özel yasayı yürürlükten kaldırır. Bir yasa hangi olaylara uygulanabilir: Genel kural her yasa yürürlüğ e girdikten sonraki olaylar için kullanılır. Yasalar daha çıkış tarihlerinden önceki olaylar için uygulanamaz. Hukuk dilinde yasalar geçmiş e etkili değ ildir. Kazanılmış haklar içindir. Kazanılmış haklar bakımından kanunular eskiye uygulanmaz. 3 istisnası vardır. 1. Bir hak henüz elde edilmemiş se yani ileride kazanılacaksa (beklenen hak) bu haklar için geçerlidir. 2. Genel ahlak ve kamu düzeni ile ilgili konularda yeni yasa geçerlidir. 3. Yeni yasada yasa koyucu emredici bir kuralla değ iş ik bir biçimde düzenleyebilir. Zaman aş ımında olduğ u gibi. 10.4 HUKUKU KURALLARININ ANLAM BAKIMINDAN UYGULANMASI: Kuralların ne anlama geldiğ ini ortaya koymak demektir. Bir kuralın ne anlama geldiğ ini bulma iş ine yorum (tefsir) denir. Bir kuralın nasıl yorumlanacağ ını bize gösteren medeni kanunun 1. maddesinin 1. fıkrasının 1. cümlesidir. Hukuk Kurallarının Anlam Bakımından Uygulanmasında 2 Tane Yorum Yöntemi Vardır. 10.4.1 Söz Bakımından Yorum: Bir kurala dilbilgisi çerçevesinde verilen anlamdır. 10.4.2 Öz Bakımından Yorum: Kuralın gerçek anlamını ortaya koymak demektir. Kuralın özünü anlamamıza yardımcı olan unsurlar. • Kanun Sistematiğ i: Yasanın bütününe egemen olan görüş demektir. • Kuralın Konuluş Amacı: Her kural belli bir amacı gerçekleş tirmek için konulur. Tutanak dergisine bakılır. • Zamanın Koş ul ve Gereksinimleri: Yasa bugünün koş ulları düş ünülerek hazırlanır. • Öğ reti(doktrin): Bilim adamlarının açıklamalarıdır. • İ çtihatlar: Yüksek mahkeme kararları demektir. Maddenin yüksek mahkemelerce nasıl uygulandığ ına bakılır. Kuralın özü önemlidir. Medeni kanunun 1. maddesinin 1.fıkrasının 1.cümlesinin metni "KURAL SÖZÜYLE ÖZÜYLE DOKUNDUĞ U BÜTÜN OLAYLARA UYGULANIR" dır. 10.4.3 Yargıcın Taktir Yetkisi: Yasa tarafından yargıca verilmiş bir yetkidir. Uyuş mazlığ ı çözecek kural vardır. Taktir yetkisi yargıca tanınan bir serbestliktir. Yasanın soyut ve genel kuralını önüne gelen somut olaya uygulama,ölçümleme ve değ erlendirme yetkisidir. Örneğ in taraflardan biri diğ erini sakatladı. Mahkemeye çıktığ ında yargıç zararın olup olmadığ ına karar verir. Kazaistik Sistem: Her konuya kral konmasıdır. Kolu kırıldı 5 ay bacağ ı kırıldı 10 ay vb. Taktir Yetkisinin Yöneldiğ i Ş ey; 10.4.3.1 Olayın Koş ullarına Yönelik Taktir Yetkisi: Haklı nedenlere dayanan kimse ismini değ iş tirilebilir. Yasada haklı nedenler belli olmadı9ğ ından karar yargıca aittir. Olay ismin değ iş tirilmesidir. Hukuki olayın koş ullarına önelmiş bir taktir yetkisi kullanılmış tır. 10.4.3.2 Olayın Sonucuna Yönelik Taktir Yetkisi: Boş anma ve ayrılık gerçekleş ince kiş isel iliş kilere bakılarak velayet verilir. Hukuki olay boş anmadır. Taktir yetkisi sonucu kiş isel iliş kilere göre yargıç taktir yetkisini kullanarak kararı verir. 10.4.3.3Yasanın Tanıdığ ı Taktir Yetkisi: Yasanın tanıdığ ı taktir yetkisi kimi zaman hukuki olayın sonuçlarına kimi zaman da koş ullarına yöneldiğ i görülür. Kimi zaman da her ikisi birden taktir yetkisi alabilir. Fıkra: Maddenin her paragrafı fıkradır. Bent: a,b,c ya da 1,2,3 ş eklinde dizili kurallara bent denir. Medeni Kanunun 1. Maddesinin 1. Fıkrasının 1. Cümlesi: "Kural sözüyle özüyle dokunduğ u bütün olaylara uygulanır. " Medeni Kanunun 1. Maddesinin 1.fıkrasının 2. Cümlesi Yasada uygulanabilir bir kuralın olmaması durumu ile ilgilidir. 10.4.3.4 Yasa Boş luğ u:Yasada geçerli kuralın bulunmamasıdır. Yasada belli bir olay için uygulanabilir bir kural yoksa yargıç bu durumda Töre Hukukuna bakar. Töre hukukunda da kural yoksa yargıç Kanun Koyucu gibi kanun koyar. Burada yarış objektif olmalıdır. Yargıcın objektif olabilmesi için 3 unsurdan yararlanması gerekmektedir. 1. Örnekseme: (Kıyas) Örnek olarak kural koymaktır. Benzer bir olayda uygulanan kural uygulanır. 2. Karş ılaş tırmalı Hukuk:Yabancı ülke hukuku demektir. Hukuku bizim hukukumuza benzeyen bir ülkeden (İ sviçre , Almanya)konu ile ilgili kural almaktır. 3. Öğ reti ve İ çtihatlar: Öğ retile bilimsel görüş ler içtihatlar ise yüksek mahkeme kararlarıdır. Öğ retiler bilim adamlarının hakkında kural olmayan konularda k0nuş masıdır. Yargıç bunlara bakarak kanun koyar. 10.5 Geleneklerin Töre Hukuku Olması Geleneklerin Töre Hukuku Olması İ çin 2 Kural Vardır: 1. Geleneğ in uzun üreden beri uygulanması gerekir. Zaman süresi toplumda yaş ayan kiş iler geleneğ in ne zaman topluma girdiğ ini bilmiyorsa aş ılmış demektir. Objektif bir koş uldur. 2. Sübjektif bir koş uldur çünkü kiş ilerin iç dünyası ile ilgilidir. Toplumdakilerin o geleneğ e uyma ihtiyacıdır. Toplumda yaş ayan herkes o geleneğ e uymamız gerektiğ ini düş ünüyorsa 2. koş ul sağ lanmış demektir. Mevzuatta kural yoksa öre hukukuna bakılır. 2. derece yükümlülük kaynağ ıdır. Ders Notu 2 Kiş iler Hukuku 1. Kiş i Nedir? Hak yeteneğ ine sahip varlık demektir. 2. Hak Yeteneğ i Nedir? Hakka ve borca sahip olabilme yeteneğ idir.1 yaş ındaki bir bebek hak yeteneğ ine sahiptir. Mesela 1 yaş ındaki bir çocuğ a miras kalabilir. 3. Kullanılmasının Etkisine GöreHaklar: 3.1 Yenilik Doğ uran Haklar: Hakkın kullanımı değ iş iklik yaratır. Hak sahibi hakkı kendisi kullanır. Bu hakkın kullanımı koş ul ve kayda bağ lıdır. Hak 1 kez kullanıldıktan sonra dönüş yoktur. Boş anma olduktan sonra bu karardan geri dönülemez. Ama yeniden evlenebilir.3 türü vardır. 3.1.1Kurucu Yenilik Doğ uran Haklar: Hak sahibi hakkını kullandıktan sonra yeni bir iliş ki ortaya çıkar. 3.1.2Değ iş tirici Yenilik Doğ uran Haklar: Hak sahibi hakkını kullandığ ında anlaş ma değ iş ir, bozulmaz, ya da yeniden yapılmaz. 3.1.3 Bozucu Yenilik Doğ uran Haklar: Evliliğ in iptali var olan bir hukuki durumu ortadan kaldırmaktadır. Önalım Hakkı: A öncelikle malını B' ye satması gerekiyorsa B alma hakkına sahibim alıyorum değ ince alabilir. Kurucu Yenilik Doğ uran Hak Gerialım Hakkı: Satılan malın geri alınması Alım Hakkı: Kurucu Yenilik Doğ uran Bİ r haktır. 3.2 Yalın Haklar: Hak kullanıldıktan sonra bir değ iş iklik olmaz 4. Nİ TELİ KLERİ NE GÖRE HAKLAR 4.1 Göreceli Haklar: Bir hakkı bazı kiş ilere karş ı ileri sürebiliriz. Alacak borç iliş kisinden doğ an haktır. Örneğ in adamın borcu varsa gidip karısından isteyemeyiz. Nispi (göreceli) haklardan önce mutlak haklar gelir. 4.1.1 Yalın Nispi Haklar: Yalnızca belli kiş i yada kiş ilere karş ı hakkını kullanabilir. 4.1.2 Güçlendirilmiş Nisbi Hak: Ş erh edilerek baş kalarına da karş ı ile sürülebilir hale getirilen haklara denir. Taş ınmaz malların nisbi hakları güçlendirilebilir. BU konu ile ilgili farklı bilgiler borçlar hukuku sayfamızda bulabilirsiniz. 4.2 Mutlak Haklar: Mutlak hakkımızı herkese karş ı ileri sürebiliriz. Mutlak haklar herkes tarafından ihlal edilebilir. Hak sahibine daha fazla yetki verir. Mallar Üzerinde Mutlak Haklar: • Ayni Haklar: Bu haklar menkul ve gayri menkuller içindir. Mülkiyet Hakları: Herksin sahip olmak istediğ i bir haktır. Bu hakkın sahibine malik denir. En geniş yetkiyi veren haktır. Ekonomik sistemlerin temelini oluş turur. Sınırlı Nesnel Haklar: • Fikri Haklar: Kiş iler Üzerindeki Mutlak Haklar: 1. Kiş inin Kendi Üzerindeki mutlak Hakkı 2. Kiş inin Baş kası Üzerindeki Mutlak Hakkı(Ana babanın çocuğ u üzerindeki velayet hakkı) Bir baş ka ayrım da devredilebilir haklar ya da devredilemeyen haklar ayrımıdır. 5. Zaman Aş ımı: Hakların kullanılması ile ilgili bir süredir. Yasa koyucu belli hakların belli bir sürede kullanılmasını istemiş tir. Kıdem tazminatı alınacaksa o yıl içersinde almalıyız. Zaman aş ımı süresini yasalar belirler. Süre dolarsa dava açılabilir. Ama büyük olasılıkla davayı kaybederiz. Dava dilekçesi hazırlanır. 4 kiş iye dava açacaksan 5 dava dilekçesi hazırlaman gerekir. Cevap dilekçesi 10 gün içersinde gönderilmelidir. Davalı zaman aş ımı süresinin geçtiğ ini belirtirse davacı hakkını alamaz . Hak düş ürücü sürede iş çi iş verene kötü bir hareket yaparsa iş veren 6 gün içersinde iş göreni atmalıdır. 6 günlük süre hak düş ürücü süredir. 6 gün sonunda varolan hak kaybolur. Zaman aş ımı süresi dolsa da hak ortadan kaybolmaz. Dava açılabilir zorda olsa dava kazanılabilir. Yargıç sürenin dolmuş olduğ unu bilse bile ilgilenmez. Cevap dilekçesinde zaman aş ımı süresinin dolmuş olduğ u bildirilmelidir. Zaman aş ımı süresi genellikle alacak hakları ile ilgili bir süredir. Zaman aş ımı süresinin dolması davalıya savunmama imkanı sağ lar. Hak düş ürücü süre de hak ortadan kalkar . Dava açılamaz açılırsa reddedilir. Yargıç göz önünde bulundurmak zorundadır. Genellikle yenilik doğ uran haklar ile ilgilidir. 6. İ yi Niyet: Kiş inin iç dünyası ile ilgilidir. Kiş inin hakkın sahibi olabilmesi için iyi niyetli olması gerekir. A B' ye radyo verdi. B radyoyu C' ye sattı .C iyi niyetli ise radyo onun olur. İ yi niyet C' nin radyonun A' ya ait olduğ unu bilmemesidir. Araş tırma yapması gereken kiş i araş tırmayı yapmamış sa hakkı elde edemez. Kiş inin iyi niyetli olup olmadığ ı anlaş ılamıyorsa kiş i iyi niyetli kabul edilir. Buna iyi niyet karinesi denilir. Yalnız örneğ imizde mal A' dan rıza ile alınmış olmalıdır. 3. kiş i mal üzerinde mutlak hak elde etmiş olmalıdır. Rıza dış ı elden çıkan mallarda C' nin iyi niyeti korunmaz. Bazen korunabilir. Mal pazardan açık artırmadan alınmış sa iyi niyet kısmen korunur. Taş ınmaz Mallarda İ yi Niyet: A' nın tarla üzerinde hakkı var mı yok mu tapuya bakılır. Yanlış lıkla B 'ye tescil edilmiş (yolsuz tescil) A malın gerçek sahibi ise A B' ye dava açar. C' nin hak sahibi olabilmesi için Tapu sicilinde yolsuz tescil olmalı ve C bu yolsuz tescile güvenerek arsayı almalıdır. Ayrıca C iyi niyetli olmalıdır. 7. Hakların Kanıtlanması: Medeni kanunu 6. maddesi Hak ileri süren hakkın dayandığ ı olayları kanıtlamaktan sorumludur. Medeni Kanunun 7.Maddesi Resmi sicil ve senetlerin içeriklerinin doğ ru olduğ u kabul edilir. Doğ ru olmadığ ını ileri süren iddiasını her türlü delille kanıtlayabilir. Nüfus sicilinde yaş ya da cinsiyet yanlış iş lenmiş olabilir. Kadın askere çağ rılmış tır. Kadın olduğ unu ispatlamalıdır. 7.1 Karina: Bildiğ imiz bir olaydan sonuç çıkarmaktır. 7.1.1 Yasal Karina: Taş ınır bir malı elinde tutan onun sahibidir.(mülkiyet karinası) 7.1.2 Tabii Karina: Bir davada karinaya dayanan değ il tersini iddia eden kanıtlamalıdır. Herkesçe bilinen olayların kanıtlanması gerekmez. Olağ an dış ı olayları ileri süren kanıtlamalıdır. Yasal kuralların kanıtlanması gerekmez. Varsayıma dayanan değ il tersini söyleyen kanıtlamalıdır. 8. Eylem Yeteneğ i Kiş inin kendi davranış ı ile hak veya borca sahip olabilme yeteneğ idir. Kiş i 8.1 Hak ve Eylem Yeteneğ i 1. Hak yeteneğ i demek kiş i hakka veya borca sahip olabilir mi demektir. Kiş i belli bir davranış ı sergilemese de o hakka sahip olur oysa eylem yeteneğ inde kiş i bir ş ey yaparak bir hak sahibi olur. 2. Hak yeteneğ i bakımından bütün gerçek kiş iler birbirine eş ittir. eylem yeteneğ inde kiş iler farklı guruplara ayrılırlar. 3. Hak yeteneğ i gerçek kiş ilerde tam ve sağ doğ umla baslar. Oysa eylem yeteneğ i sonradan kazanılan bir yetenektir. 8.2 Eylem Yeteneğ inin Koş ulları 8.2.1 .Sezginlik: Kiş inin ayırtım gücünün olmasıdır. Doğ ru ile yanlış ı ayırt edebilme kapasitesidir. Akılla ilgili bir durumdur.Kiş i yaptığ ı iş in ne sonuçlar doğ urabileceğ ini biliyorsa sezgindir.Bir çocuğ un elini ateş e sokması(bebek) bu çocuğ un ayırtım gücü yoktur.7 yaş ındaki bir çocuk simit alırken 100000 tl vereceğ ini genel olarak bilir.Ayırtım gücü vardır.Ama arsa satış ını bilemez ayırtım gücü yoktur. Bazı kiş ilerin ayırtım gücü hiç yoktur.Bazı kiş ileribn bazı olaylarda vardır, bazı olaylarda yoktur.Buna ayırtım gücü nisbiliğ i denir.her olayda ayrı ayrı incelenmelidir.Ş ehirli bir çocuk otoyoldan geçmemesi gerektiğ ini bilir.Köylü çocuk bilmeyebilir.K,iş inin sosyal kültürel durumu etkilidir. Ayırtım Gücünü Neler Ortadan Kaldırabilir. 1. Yaş Küçüklüğ ü 2. Akıl Hastalığ Kiş inin beyinsel bir rahatsızlığ ı olması sebebi ile kiş i doğ ruyu yanlış ı ayıramaz. 3. Akıl Zayıflığ ı Beyin yeterince geliş memiş tir geliş ememiş tir.Bunlara saf tipler deriz. 4. Sarhoş luk 3 durum söz konusudur. • İ çkili 0lma ( içki almış tır ama ayırtım gücü yerindedir.) • Kiş i o kadar içmiş tirki ayırtım gücü ortadan kalkmış tır.(Sarhoş olma) • Ayyaş olma durumunda ise kiş i içki içmeden duramnaz içerken sarhoş tur. 5. Uyurgezerlik, hipnotizma, uyutturucu 8.2.2 Erginlik:Reş it olma Kiş inin yaş ıyla ilgili bir durumdur.Kiş inin eylem yeteneğ ine sahip olabilmesi için belli bir yaş ta olması gerekmektedir.İ nsanın biyolojik geliş imi ile ilgilidir.Erginlik yaş ı ülkeden ülkeye değ iş ebilir.Türki,ye için bu yaş 18 dir.18 olağ an erginlik yaş ıdır.Ancak yasa 2 ergenlik yaş ı daha kabul etmilş tir. 8.2.2.1 Evlenme ile kazanılan erginlik: Erkeklerde 17 bayanlarda 15 dir.Bir kiş i evlenirse yasa o kiş iyi ergin kabul eder.Yasa kiş inin aldığ ı sorumluluk nedeni ile bu uygulamayı getirmiş tir.Kadın 15 inde evlendi 16 sında boş andı erginlik devam eder.Ama kiş i bir derneğ e üye olamaz. 8.2.2.2 Yargısal Erginlik Yargıç kararıyla kiş inin ergin olması demektir.Belli koş ullar varsa yargıç böyle bir karar verir. A)Kiş i en az 15 yaş ını tamamlamış olacak B)Sezgin olacak yani ayırtım gücüne sahip olacak. C)Ana babanın onayı olacak D)Kiş inin ergin olmasından bir yarar sağ layacak.Yargıç daha çok bunun üstünde durur. Çocuk babasının mağ azasında her iş i biliyor baba öldü. 8.2.3 Kısıtlı olmama Kısıtlı olmak demek bir kiş inin eylem yeteneğ inin elinden alınması demektirMahkeme karar verir.Kısıtlanmış kiş iye mahcur denir.Kiş i niye kısıtlanır( kendi yararı vardır) a. Akıl hastalığ ı varsa b. Akıl zayıflığ ı varsa c. Kötü bir yaş am sürüyorsa 25 yaş ındaki bayan sokakta yaş ıyorsa d. Malları kötü yönetmek e. Ayyaş lık f. 1 yıldan fazla hapis cezası.Kiş i eş ini ve mallarını yönetemez.Yargıç taktir yetkisini kullanarak karar verir.1-5 yıl sonra kalkabilir. g. Kiş inin kendi isteğ i ile kısıtlanması(herkez isteyemez) Sakatlar ileri yaş ta olanlar Kiş i kısıtlanırsa artık eylem yeteneğ i kalkmış tır.Kısıtlama eylem yeteneğ i olanş ar için geçerlidir. 8.3 Eylem Yeteneğ i Bakımından Gerçek Kiş iler 8.3.1 Yetenekliler Eylem yeteneğ inin 3 koş ulunuda taş ıyan kiş ilerdir.Sezgin ergin kısıtlı olmayan kiş ilerdir. 8.3.1.1 Tam Yetenekliler 3 koş ulada sahiptirler her türlü sözleş meyi yapabilirler.sorumlu olabilirler. 8.3.1.2 Sınırlı Yetenekliler 3 koş ulada sahiptirler Bu gurup 2 alt guruba ayrılır. Evli kadın Kendisine Yasal Danış man Atananlar Çok önemli iş lemlerde kiş inin deneyimsiz olduğ u bir konudakiş i isterse yasal danış man atayabilir. • Kiş i dava açıyorsa • Bir ş irkete ortak oluyorsa Kiş i yargıçtan danış man atamasını ister. 8.3.2 Yeteneksizler Eylem yeteneğ inin 3 koş ulundan birini taş ımazlar 8.3.2.1 Tam Yeteneksizler Ayırtım gücü olmayan yani sezgin olmayan kiş ilerdir.Tam yeteneksizlerin iş lem yetenekleri yoktur.Her nasılsa yapmış larsa bu sözleş me kesin geçersizdir. Kesin geçersizlik demek; • Yapılan iş lem hiçbir sonuç doğ urmaz sanki yapılmamış gibi değ erlendirilir. • Bu geçersizlik için dava açmak zorunlu değ ildir. • Kesin geçersizlik her zaman ileri sürülebilinir. • Kesin geçersizliğ i taraflar ileri sürmese bile yarıç resen (kendiliğ inden) göz önünde bulundurmak zorundadır. • Kesin geçersiz iş lemler zamanla dahi geçerli, olamazlar • .Kesin geçersiz iş leme dayanarak verilenlerin geri verilmesi gerekir Bu durumların istisnaları vardır(Kesin Geçersizliğ in İ stisnaları Vardır) a. Tam yeteneksizler evlenemezler.Ama evlilik iptal edilinceye kadar geçerli olur b. Ölüme bağ lı iş lemler.Vasiyetname tam yeteneksizce yapılmış sageçerlidir.İ ptal edilebilinir.İ ptal edilene kadar geçerlidir.Mirasçılar isterse uygulanabilinir. c. Dürüstlük kuralıMilli piyangodan para kazanırsa parayo alabilir. Tam yeteneksizler adına yasal temsilci iş yapar.Yalnız 3 iş lemi gerçekleş itiremez. 1)Vakıf Kuramaz 2)Bağ ış Yapamaz 3)Kefil Olamaz 8.3.2.1.1 Haksız Eylem Bakımından Tam Yeteneksizlerin Durumu Haksız eylem yetenekleri yoktur.Baş ınızı yararlarsa sorumlu olamazlar. İ stinaları • Hakkaniyet nedeni ile ise örneğ in deli zengin fakirin evini yakmış parası olduğ undan yaktığ ı evin parasını verir. 8.3.2.1.2 Kusursuz sorumluluklar bakımından Tam Yeteneksizlerin durumuTam yeteneksizler verdikleri zarardankusurlu olmazler.Bazı durumlrda kusurlu olmasanızda verdiğ iniz zarardan sorumludursunuz.Yeni arabanızın fireni patladı .zarar dan sorumlu olursunuzTAm yeteneksizin evi var.Balkon çöktü.Tam yeteneksiz sorumludur. Ayırtım gücünü geçici olarak yitiren kiş ilerbu süredeki zararlarından sorumludurlar.eğ er bu kiş i ayırtım gücünü yitirmesinden sorumlu olmadığ ını kanıtlarsahiçbir zarardan dolayı sorumlu olmaz. 8.3.2.1.3 Dava Yeteneğ i Bakımından Tam Yeteneksizlerin Durumu Dava açamazlar bunlara karş ı dava açılamaz.Yasal temsilci dava açabilir. 8.3.2.2 Sınırlı Yeteneksizler Ayırtım gücü olan ama ergin olmayan veye kısıtlı olan kiş ilerdir.Sezgin ama ergin değ il veya sezgin ama kısıtlı. 8.3.2.2.1 Hukuki İş lem Bakımından Sınırlı Yeteneksizler Ancak yasal temsilcilerinin onayı ile iş lem yapabilirler.Onay iş lemden önce ise izin,iş lemden sonra isegicazet denir.Hicazet açık veye örtülü olarak verilebilinir.Hicazet ya da izin iş lemin bir kısmı ya ad hepsi için verilebilinir. Sınırlı yetebneksiz izin almadan iş yapmış sasorumlu değ il.Karş ı taraftaki sorumludur.İş lem yapılmış gibi sayılır.Buna askıda geçersiz iş lem denir.2 gurup istisnası vardır. 8.3.2.2.1.1 Sınırlı Yeteneksizlerin tek baş ına yapabilecekleri iş lemler. • Karş ılıksız kazanmalarda bulunabilirler.(bağ ış ) • İ bra ( Alacaklının alacağ ından vazgeçmesi) aklanma yapabilirler • Temsilci alarak iş lem yapabilirler. • Kiş iye sıkı biçimde bağ lı hakları kullanabilirler. • Vasiyetneme doldurabilirler 15 yaş ını doldurmaları gerekir • İ lem yetenekleri bazı durumlarda artar. Yeteneğ in geniş lediğ i durumlar 1. Bir meslek ya de sanatla uğ raş masına izin verildiğ i durumda o meslek ya da sanatla ilgili ne gerekiyorsa yapabilir.Berber dükkanı kiralıyabilir. 2. Ailesi dış ında yaş amasına izin verilmiş se kazancını istediğ i gibi harcayabilir. 8.3.2.2.1.2 Sınırlı yeteneksizlerin hiç yapamayacağ ı iş lemler. Bu iş lemleri yasal temsilci de yapamaz. 1. Kefil 0lamazlar 2. Vakıf kuramazlar 3. Bağ ış yapamazlar 8.3.2.2.2 Sınırlı Yeteneksizlerin Haksız eylem yetenekleri Ayırtım yetenekleri olduğ una göre haksız eylem yetenekleri tamdır. 8.3.2.2.3 Sınırlı yeteneksizlerin dava yetenekleri İş lem yeteneklerinin olduğ u konularda dava yetenekleride vardır.İş lem yeteneklerinin omadığ ı konularda dava yetenekleri de yoktur. 8.4 Kiş ilik Türleri 8.4.1 Gerçek Kiş i • Bütün insanlar kiş idir.Çünkü her insanın hak yeteneğ i vardır. • Ama yasa koyucu bazı haklara kısıtlamalar getirmiş tir.Mesala 35 yaş ını geçmemiş kiş i evlat edinemez. • Sınırlama yurttaş lık hakları ile ilgili olabilir. Abancılar türkiyede berberlik yapamaz. 8.4.2 Tüzel Kiş i • Bakanlıklar, kitler, belediyeler, üniversiteler, anonim kollektif vb ş irketler • İ nsan dış ındaki varlıkları kiş i, yapan sadece yasalardır. Evlenemezler, miras sahibi olamazlar. 8.5 Kiş ilik Ne Zaman Baş lar MK : Kiş ilik sağ va tam doğ umla baş lar. Sağ doğ um: Canlı doğ um Tam doğ um: Ana rahminin dış ında olmak. Ana rahminde çocuk varsa sağ ve tam doğ duğ unda haklardan yararlanır. 8.6 Kiş ilik Ne Zaman Sona Erir Ölümle sona erer . Hakkıda olmaz borcuda olmaz. Kiş inin ölümü kanıtlanmalıdır. Nüfuz sicili ile. Ceset yoksa ispata yönelik 2 kurum vardır. 8.6.1 Ölüm Karinesi Bir kiş i ölümüne kesin gözüyle bakılacak bir tehlikede bulunup cesedi bulunamamış sa kiş i ölüdür. Vali ya da kaymakam nüfusa bildirir. 8.6.2 Yitiklik (Gayiplik) Tehlike çok büyük değ ilse kiş i kazadan kurtulmuş olabilir. Ölümü kesin olmayan olası bir tehlikede kaybolan kiş iler için geçerli bir kurumdur. Yitiklik kararı için mahkeme karar verir. Örnek Pervaneli uçak düş tü iki kiş inin cesedi yok .Yargıcın yitiklik kararı verebilmesi için 3 koş ul gereklidir. 1. Alttaki 2 durumdan birinin olması gerekmektedir. • Kiş i ölümü çok olası bir tehlikede bulunması gerekir. • Kiş iden uzun zamandan beri haber alınamıyor olması gerekir. 1. Belli bir sürenin geçmiş olması gerekir. Ölüm tehlikesine dayanarak karar alacaksanız 1 yıl, kiş iden haber kesilmiş se 5 yıl geçmesi gerekir. Yitiklik kararıyla birlikte bütün haklar mirasçılara geçer.Kiş i gelirse ölmemiş olabilir diye mahkeme mirasçılardan teminat ister.Teminat ; yitiklik kararı ölüm tehlikesine dayanmış sa 5 yıl , haber alınmamasına bağ lanmış sa 15 yıl olur. Evlilik bakımından: Evliliğ i sürdürmek yada bitirmek sağ kalan eş e kalmış tır. 8.7 HISIMLIK: İ ki kiş i arasındaki hukuksal iliş ki demektir. 3 türü vardır. 8.7.1 Kan Hısımlığ ı: Birbirinin soyundan ya da ortak bir soydan gelenler arasındaki iliş kidir. 8.7.1.1 Alt Soy-Üst Soy Hısımlığ ı:Birbirinden doğ an ya da türeyenler içindir. Kare ve dikdörtgenler erkek bireyle yuvarlaklar ise bayan bireyleri temsil etmektedir. 8.7.1.2 Çevre Hısımlığ ı: Ortak bir soydan gelenler arasındaki hısımlıktır. Kardeş ler kuzenler Hısımlığ ın Yakınlığ ının Derecesi: 1.derece: En yakın 2.derece 3.derece 4.derece 5.derece: 5. dereceden sonrasının önemi yoktur. Yasaya göre yakınlığ ın derecesi doğ um sayısına baş lıdır. 8.7.2 Evlenme Hısımlığ ı: Evlenen kiş inin eş inin kan hısımları ile hısımlığ ıdır. Karı koca hısım değ ildir. Eş lerden birinin kan hısımlığ ı ile diğ er eş in kan hısımları arasında kan hısımlığ ı yoktur. 8.7.3 Sözleş me Hısımlığ ı: Evlat edinme ile oluş an hısımlıktır. Evlat edinebilmesi için kiş i 35 yaş ını geçmeli ve çocukla yaş farkı en az 18 olmalıdır. Evlatlık daha çok evlatlığ ın yararına olan bir kurumdur. Bir kiş inin evlatlık edinebilmesi için alt soyu olmaması gerekmektedir. Yargıcın evlatlık için izni gerekir. 2 3 kiş i bir kiş iyi evlat edinemez fakat karı koca birlikte evlat edinebilir. Eş in rızası olmadan evlat edinilemez. 8.7.3.1 Evlat Edinme ile Doğ an Hısımlığ ın Özellikleri: 1. Sınırlı bir hısımlıktır. Bu hısımlık evlat edinenle edinilen arasında bir hısımlıktır. Dede ile evlatlık arasında hısımlık yoktur. 2. Evlat edinme ile doğ an hısımlık ortadan kaldırılabilir: Belli koş ullara bağ lıdır bu evlatlı9ğ ın kaldırılması a) Evlatlık gerektiğ i gibi davranmıyorsa b) Evlat edinen gereğ ini yapmıyorsa. 3. Mirasta Gözükür: Yalnızca evlatlık mirasçıdır. Evlat edinen evlatlıktan miras edinemez. BU miras sözleş me ile ortadan kaldırıla bilinir. Kan hısımlığ ında çocuğ unuzun miras hakkını engelleyemezsiniz. 4. Evlatlıkla, evlat edinen evlenebilir. Evlatlık biter karı koca olurlar. 8.8 Yerleş im Yeri (İ kametgah) Bir kiş inin belli bir yerle iliş kisi demektir. Yerleş im yeri (ikametgah) adres değ ildir. Kenttir, İ stanbul Ankara vb. Bir kiş iye dava açılacaksa yerleş im yerinde açılır. Yerleş im yerinin önemi buradan gelir. 2 Türlü yerleş im yeri vardır: 8.8.1 isteğ e Bağ lı Yerleş im Yeri: Kiş i yerleş im yerinin kendi belirler. Bu isteğ e bağ lı yerleş im yeri yetenekliler için geçerlidir. Yasada yerleş im yeri kiş inin yerleş mek niyeti ile oturduğ u yerdir. • Oturma Niyeti: Bir yerde yaş amını sürdürme niyeti varsa oturma koş ulu oluş muş demektir. Objektif koş uldur. • Yerleş me Niyeti: Sübjektif koş uldur. Kiş ini oturduğ u yerde yerleş me niyetinin olması demektir. Yani uzun süre orda yaş ama. Oturma niyeti ile yerleş in niyeti aynı ev içinse orası yerleş im yeridir. Ancak belirli kiş ilerin oturduğ u yeri yerleş im yeri olmayabilir askerler memurlar için. 8.8.2 Yasanın Belirlediğ i Yerleş im Yeri: Kiş inin yerleş im yerini yasa belirler. Yasa; • Velayet altında bulunan kiş ilerin(18 yaş ından küçük kiş ilerin) yerleş im yeri Anne ve babalarının yerleş im yeridir(ikisi de velayete sahipse). Velayet hakkı annede ise çocuğ un yerleş im yeri annenin yerleş im yeridir. • Eli kiş ilerden kadının yerleş im yeri kocanın yerleş im yeridir. • Vesayet altında bulunan kiş inin yerleş im yeri vesayeti veren mahkemenin bulunduğ u yerdir. Hangi tür yerleş im yeri olursa olsun 3 ilke vardır. 1. Her kiş inin bir yerleş im yeri vardır. Yerleş im yerinin zorunluluğ u ilkesi denir. 2. Kiş inin aynı anda yalnız bir yerleş im yeri olabilir. Buna yerleş im yerinin tekliğ i ilkesi denir. 3. Yerleş im yerinde süreklilik vardır. Buna da süreklilik ilkesi denir. Ders Notu 3 Olgu Çalış maları OLGU 1 A 35 YAŞ INDA VE KISITLIDIR. A Bİ R MALINI SATAR. a. A EYLEM YETENEĞİ BAKIMINDAN HANGİ GURUBA Gİ RER. b. A'NIN YAPTIĞ I İŞ LEM GEÇERLİ Mİ Dİ R NEDEN TARTIŞ INIZ c. Bu GEÇERSİ ZLİĞİ N TÜRÜNÜ VE ÖZELLİ KLERİ AÇIKLAYINIZ d. A BAŞ KALARINA VERDİĞİ ZARARDAN SORUMLU TUTULURMU e. A NIN HAK YETENEĞİ VARMIDIR. İ pucu: Sınırlı yeteneksizce yapılan iş lem askıda geçersizdir. Yasal temsilci yapılan iş leme onay verir ya da vermez. Yasal temsilci yapılan iş leme onay verirse Hicaz denir. Sınırlı yeteneksizler iş lemlerini yasal temsilcileri ile yaparlar. İş lemden önce izin almak koş ulu ile kendi iş lemlerini yapabilirler. İ zin alınmadan yapılan iş lemler yasal temsilcinin onayına bağ lıdır. Bu duruma askıda geçersizlik denir. Askıda Geçersizliğ in Sonuçları: • Sözleş me diğ er tarafı bağ ladığ ı halde sınırlı yeteneksizi bağ lamaz. Yasal temsilciyi baş vurulur. • Yasal temsilci onay verirse iş lem baş ından itibaren geçerlidir. Yasal temsilci iş lemin bir kısmına da onay verebilir. O halde onay verilen kısım geçerlidir. Yasal temsilci iş leme onay vermezse iş lem iptal edilir. • B belli bir süre ister. Bu süre zarfında yasal temsilci izin verirse iş le4m geçerlilik kazanır. Yasal temsilci bu süre boyunca sessiz kalırsa iş lem geçersiz sayılır. • A (sınırlı yeteneksizler) verdiğ i zarardan sorumludur. • A nın hak yeteneğ i sağ ve tam doğ umla baş lar OLGU 2 16 YAŞ INDAKİ A, Bİ Sİ KLETİ İ LE Gİ DERKEN Bİ R OTOMOBİ LE ÇARPAR. ARACIN SAHİ Bİ A NIN KAZAYA NEDEN OLDUĞ UNU İ LERİ SÜREREK 5 Mİ LYON ZARARIN ÖDENMESİ Nİ İ STER. YANINDA PARA OLMAYAN A 5 Mİ LYON Lİ RALIK Bİ R SENET İ MZALAR. a. A EYLEM YETENEĞİ BAKIMINF-DAN HANGİ GURUBA Gİ RER. b. A OTOMOBİ LE VERDİĞİ ZARARDAN SORUMLU TUTULABİ Lİ RMİ c. A NIN İ MZALAIĞ I SENET GEÇERLİ Mİ Dİ R. d. A NIN BABASININ ARAÇTA YALNIZ 3 Mİ LYON Lİ RALIK ZARAR VAR DEYİ P ÖDEYECEĞİ Nİ SÖYLEMESİ BU SORUNUN ÇÖZÜMÜNÜ ETKİ LERMİ İ pucu: A ergin değ ildir. Sezgin ise sınırlı yeteneksizdir. Sezgin değ ilse tam yeteneksizdir. Tam yeteneksiz ise kiş i iş lem geçersizdir. A (tam yeteneksiz ) verdiğ i zarardan sorumlu değ ildir. A sınırlı yeteneksizse verdiğ i zarardan sorumludur. OLGU 3 A ARKADAŞ I B YE TELEVİ ZYONUNU KULLANMAK İ Çİ N ÖDÜNÇ ALMIŞ TIR. a. A TELEVİ ZYONU C YE SATARSA C TELEVİ ZYONUN MÜLKİ YETİ Nİ KAZANABİ Lİ RMİ NEDEN NASIL b. A B Nİ N TV Sİ Nİ ÇALMIŞ OLSA İ Dİ VE DAHA SONRA C YE SATMIŞ OLSA İ Dİ YUKARDAKİ SORUNUN CEVABI DEĞİŞİ RMİ İ Dİ NEDEN NASIL c. C ÇALINTI TV Yİ İ Kİ NCİ EL SATAN Bİ RYERDEN ALMIŞ OLSA İ Dİ İ Yİ İ NYETİ KORUNURMUYDU NASIL d. A 18 YAŞ INDAN KÜÇÜK OLSA İ Dİ YANİ HUKUKİ İŞ LEM YAPMA YETENEĞİ BULUNMASA İ Dİ C Nİ N İ Yİ Nİ YETİ KORUNURMUYDU İ pucu: C iyi niyetli ise malın sahibi olur. Fakat mal sahibinin rızası dış ında alınmış sa mal C nin olamaz. A sınırlı yeteneksiz ise Yasal temsilci izin vermezse C nin iyi niyeti önem kazanmaz. OLGU 4 GERÇEKTE A YA Aİ T OLAN Bİ R TAŞ INMAZ MAL TAPUYA YANLIŞ LIKLA B ADINA TESCİ L EDİ LMİŞ Tİ R. B KAYDIN YANLIŞ OLDUĞ UNU Bİ LMESİ NE RAĞ MEN TAŞ INMAZ MALI C YE SATMIŞ TIR. a. İ Yİ Nİ YETİ Kİ M İ SPATLAR b. TAŞ INMAZ MALIN GERÇEK DEĞ ERİ 6 Mİ LYAR İ KEN C MALI B DEN 1,5 Mİ LYARA ALMIŞ İ SE C Nİ N İ Yİ Nİ YETLİ OLDUĞ U SÖYLENEBİ Lİ RMİ c. C MALIN MÜLKİ YETİ Nİ KAZANABİ Lİ RMİ KOŞ ULLARINI BELİ RTEREK AÇIKLAYINIZ. d. A ADINA KAYITLI Bİ R TAŞ INMAZI B C YE SATMIŞ İ SE C İ Yİ Nİ YET İ DDİ ASINDA BULUNABİ Lİ RMİ NEDEN e. İ Yİ Nİ YET HANGİ ANDA ARANIR. 3 VE 4 NOLU SORUKARI Dİ KKATE ALARAK BU SORUYU YANITLAYINIZ. İ pucu: A malın sahibi olduğ unu kanıtlamak zorundadır. A C nin iyi niyetli olup olmadığ ını ispatlar. 3 kiş iler bunu ispatlamak zorunda değ ildir. 3. kiş iler için iyi niyet karinası vardır. İ spatlamak zorunluluğ u yoktur. Aksini iddia eden ispatlar. C 6 milyarlık malı 1,5 milyara almıyorsa ve resmi sicile güvenerek malı satın almış ise C malın mülkiyetine sahip olur. İ yi niyet tapudaki iş lemde aranır. OLGU 5 RUHSAL SORUNLARI OLAN 15 YAŞ INDAKİ A MALINI B YE SATAR a. A İ LE B ARASINDAKİ İŞ LEM GEÇERLİ Mİ Dİ R. NEDEN NASIL b. B SATIN ALDIĞ I MALI C YE DEVREDERSE MAL GERİ ALINABİ Lİ RMİ . NEDEN KOŞ ULLARINI YAZARAK AÇIKLAYINIZ. İ pucu: A sezgin ise sınırlı yeteneksiz. Sezgin değ ilse tam yeteneksizdir. A tam yeteneksiz ise A ile B arasındaki iş lem kesin geçersizdir. Mal C den geri alınır. A sınırlı yeteneksiz ise yasal temsilciden onay alınırsa B malın sahibi olur. OLGU 6 82 YAŞ INDAKİ A BASINDAN KALAN ÇOK DEĞ ERLİ Bİ R MALI DÜŞ ÜK Bİ R Fİ YATLA B YE SATAR. A NIN OĞ LU A NIN YAŞ LILIĞ I NEDENİ İ LE BUNADIĞ INI İ LERİ SÜREREK İŞ LEMİ N İ PTALİ İ Çİ N DAVA AÇAR. a. A NIN HAK YETENEĞİ VARMIDIR. NEDEN AÇIKLAYINIZ b. A EYLEM YETENEĞİ BAKIMINDAN HANGİ GURUBA Gİ RER. NEDEN c. A İ EL B ARASINDAKİ İŞ LEM GEÇERLİ Mİ Dİ R. d. B SATIN ALDIĞ I MALI C YE DEVREDERSE MALIN SAHİ Bİ Kİ MDİ R. NEDEN KOŞ ULLARINI YAZARAK YANITLAYINIZ. OLGU 7 SARHOŞ A MALINI B YE SATAR. a. A NIN EYLEM YETENEĞİ VARMIDIR. NEDEN b. A İ LE B ARASINDAKİ İŞ LEM GEÇERLİ Mİ Dİ R. NEDEN AÇIKLAYINIZ c. A VERDİĞİ ZARARDAN SORUMLU TUTULABİ Lİ RMİ . A SORUMLULUKTAN NASIL KURTULUR. AÇIKLAYINIZ. İ pucu: a sezgin olmadığ ı için tam yeteneksizdir. Aile B arasındaki iş lem A tam yeteneksiz olduğ u için geçerli değ ildir. Sarhoş ların haksız eylem yeteneğ i tamdır. Verdiğ i zarardan sorumludur. Ancak sarhoş olasında kusuru yoksa verdiğ i zarardan sorumlu değ ildir . ÖZET 1. Sınırlı yeteneksiz adına yasal temsilci iş lem yapar. İş lemden önce yasal temsilci iş lem için onay verirse sınırlı yeteneksiz iş lemi bizzat kendisi yapabilir. 2. Tam yeteneksiz (sezgin olmayan kiş iler) kiş ilerin yaptığ ı bütün iş lemler geçersizdir. Haksız eylem yetenekleri yoktur. 3. Kesin geçersizlik tam yeteneksizlerim yaptıkları iş lemler meydana gelir. Sınırlı yeteneksizlerin yaptığ ı iş lemlerde onay gelmez ise kesin geçersizlik söz konusudur. Ders Notu 4 Kiş ilik Hakları: 1. Kiş ilik Hakkı Nedir? Çok önemli haklardandır. Kiş iyi kiş i yapan değ erlerdir. Bu haklar olmazsa insan kiş i olamaz. Tüzel kiş iliklerde de bu haklar vardır. İ nsanını vücudu üzerindeki hak kiş ilik hakkıdır. Hak yeteneğ i ve eylem yeteneğ i kiş ilik haklarındandır. 2.Kiş ilik Haklarının Özellikleri: 1. Kiş ilik hakları mutlak haklardandır. Herkese karş ı ileri sürülebilir. 2. Parayla ölçülemeyen haklardandır. 3. Kiş ilik hakları kiş iye sıkı biçimde bağ lı haklardandır. Yani yalnızca hak sahibi kullanabilir. 4. Kiş ilik hakları baş kasına devredilemez. 3. Kiş ilik Hakları Türleri : 3.1 Bedensel Haklar: Saç,böbrek , ayak gibi organlarımız üzerindeki haklarımızdır. Hiç kimsenin bedenine kiş inin isteğ i olmadan dokunulamaz. Bir kiş inin üzerinde isteğ i dış ı iş lem yapılamaz. Kiş inin ayırtım gücü varsa rızayı kendisi gösterir. Örneğ in kiş ide kan kaybı var ş okta ayırtım gücü yok ama ayırtım gücü olsaydı rıza verecekti yani varsayıma dayanarak iş lem yapılır. Kiş inin rızası varsa yapılacak iş lem onu iyileş tirmeye yönelik olmalıdır. Kiş i kobay olarak kullanılamaz. Böbrek nakli kan nakli gibi durumlarda her iki tarafın da rızası olması gereklidir. Nakil gerçekleş tirildikten sonra iki tarafında yaş amı olumuz etkilenmemelidir. Kiş i ölümünden önce vasiyetnamesinde organ nakli belitmiş se organ nakli olur. Kiş i sağ lığ ında böyle bir izin vermemiş se yakınları izin verebilir. Aksi taktirde ölü üzerinde iş lem yapılamaz. Ceset ölen kiş inin yakınlarının kiş ilik hakkıdır. Estetik ameliyatı kiş iliyi iyileş tirmeye yönelik olmalı. Sağ lığ ını olumsuz etkilememelidir. Kiş i isterse kendini kısır yaptırtabilir. Çocuk aldırma ilk 10 hafta için geçerlidir. 10. haftadan sonra çocuk aldırmak suçtur. 3.2 Manevi Nitelikteki Haklar: Onur, özgürlük, haysiyet üzerindeki haklarımızdır. 3 çeş it manevi haktan bahsedebiliriz. • Kamuya Açık Alan: Herkesin bilebileceğ i taraflarımızdır. Bunların kullanılması hukuka uygundur. • Özel Alan: Herkesin bilemeyeceğ i ancak yakınlarımızın bilebileceğ i tarafımızdır. • Giz alanı /(Sır alanı): Hiç kimsenin bilmesini istemediğ imiz tarafımızdır. Kiş inin izni olmadan sır alanının duyurulması, yazılması hukuka aykırıdır. Kiş i toplumdan uzaksa sır alanı çoktur. Ama topluma mal olmuş sa giz alanı daha geniş tir. Kiş inin izni varsa kiş ilik haklarının zedelenmesi söz konusu değ ildir. Özgürlükler de manevi nitelikteki kiş ilik haklarındandır. Özgürlük insan olmadır. Kiş i istese bile özgürlüğ ünden vazgeçemez. Özgürlükleri sınırlandıramayız ya da kaldıramayız. 3.3 Ekonomik ve Mesleki Nitelikteki Haklar: Ticaret üzerindeki hakkımız. Kiş inin mesleki sırlarını açıklamak hukuka aykırıdır. Kiş ilik itibarını zedeleyecek davranış larda açıklamalarda bulunmak hukuka uygun değ ildir. Kiş ilik haklarını zedeler. Kiş inin yaş am hakkı birinci sırada yer alır. Vazgeçilemez bir haktır yaş am hakkı. İ dam cezası hukuka uygun bir davranış değ ildir. Yaş am hakkını bir baş kası alamaz. Kiş i yaş am hakkından vazgeçemez (ötenazi). 4. KİŞİ LK HAKLARI-- - - -- - - -- - - -- - - BASIN ÖZGÜRLÜĞ Ü Basın özgürlüğ ü basında çalış anların değ il toplumun basın özgürlüğ üdür. Basının yaptığ ı hizmet kamu hizmetidir. Toplumu basın aydınlatır. Demokratik ülkelerde basın çok önemlidir. Basını satın alan devletler demokratik değ ildir. 4.1 Basın Özgürlüğ ünün Kiş ilik Haklarının önüne Geçmesi Basın Özgürlüğ ü Ş u Koş ullarda Kiş ilik Haklarının Önüne Geçer: 1. Verilen haber doğ ru ise 2. Haber güncel olmalıdır. Haberin haber niteliğ i toplumun dikkatini çekecek nitelikte olmalıdır. 50 yıl önce olmuş olayı kiş iyi zedelemek için bugün veriyorsa bu durum kiş ilik haklarını zedeler. 3. Haberin verilmesinde kamu yararı olmalıdır. 4. Haberle, haberin verilmesi arasında uygunluk olacaktır. Kiş iliğ i zedelemeden haber vermeli amaç haberi kullanarak kiş iliğ e zarar vermek olmalıdır. Hak yeteneğ i ve eylem yeteneğ i kiş ilik haklarındandır. Hiç sözleş me yapmayacağ ım diyemeyiz. Kiş inin adı da kiş ilik haklarındandır. Ad 2 ye ayrılır ad ve soyad olmak üzere. Ad soyad bir kiş inin ayırıcı özelliğ idir. Soyad kiş inin soyunu belirtir. Tüm adlar hukuken korunurlar. Ad mahkeme kararı ile değ iş tirilebilir. Haklı nedenlerle değ iş tirilir. Soyad soyu belirtmiyorsa değ iş tirilebilir.
|
|